Τί είναι τα αστέρια που κοιτάμε στον νυχτερινό ουρανό; Είναι οι Ήλιοι σε άλλα «Ηλιακά» συστήματα όπου γεννιούνται, μεγαλώνουν και μετά… Τι γίνεται μετά; Πεθαίνουν; Σβήνουν έτσι απλά σαν μην υπήρξαν ποτέ ή αφήνουν πίσω τους με κάποιον τρόπο τα σημάδια την ύπαρξή τους;
Ο Ήλιος μας, τα άστρα στον νυχτερινό ουρανό από την αρχή της ανθρωπότητας έως και σήμερα είναι για εμάς κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που «φτιάχτηκαν» εξαρχής για να είναι.
Πέρα από την πραγματική τους ύπαρξη αποτελούν για εμάς πηγή έμπνευσης για κάθε μορφή τέχνης , καταφύγιο για κάθε ρομαντική ψυχή και ευκαιρία για βόλτες, μπάνια στην θάλασσα και καλοκαιρινές διακοπές. Όμως όταν κοιτάμε ψηλά, ίσως είναι λίγες οι φορές που αναρωτιόμαστε «Τι γίνεται μετά;».
Σίγουρα η αλήθεια βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην Γη και στην άκρη του Σύμπαντος.
Κάπου 4.000 έτη φωτός από την Γη θα μπορούσαμε να δούμε φωτεινά και πολύχρωμα νέφη να αιωρούνται στο διάστημα.
Αυτά τα νέφη περικλείουν ένα πρώην άστρο σαν τον Ήλιο μας, που σχηματίστηκαν από την πυρηνική σύντηξη μέσα στο άστρο καθώς το αστέρι γινόταν ερυθρός γίγαντας και απελευθερώθηκαν στο διάστημα.
Σε αυτό το πολύχρωμο νέφος το πράσινο είναι το υδρογόνο, το βιολετί είναι το ήλιο - οι πρώτες ύλες του σύμπαντος. Το κόκκινο είναι το άζωτο και το μπλε το οξυγόνο - οι θεμέλιοι λίθοι της ζωής στη Γη.
Με άλλα λόγια για να ζήσουμε εμείς, άστρα σαν κι αυτό έπρεπε να πεθάνουν.
Το οξυγόνο στα πνευμόνια μας και το άζωτο στο DNA μας παράχθηκαν από πυρηνική σύντηξη σε άστρα που πέθαναν πολύ πριν γεννηθεί η Γη. Δηλαδή, είμαστε φτιαγμένοι από αστρικά πυρηνικά απόβλητα.
Στην καρδιά του νέφους υπάρχει το φάντασμα ενός άστρου, ένας λευκός νάνος. Είναι θερμός, μικρός, αλλά απίστευτα πυκνός. Καθώς πέθαινε το άστρο τα άτομα του συντήχθηκαν κάνοντάς το τόσο πυκνό ώστε μια κουταλιά του λευκού νάνου να ζυγίζει έναν τόνο!
Αυτό είναι το μέλλον και του δικού μας Ήλιου, όπου σε έξι δισεκατομμύρια χρόνια από τώρα θα γίνει ένας λευκός νάνος. Ο θάνατος του Ήλιου, θα σημάνει το τέλος της ζωής στη Γη.
Άραγε πόσοι άλλοι κόσμοι έχουν χαθεί έτσι;
6.000 έτη φωτός από την Γη, συναντάμε ένα αστρικό νεκροταφείο στο Νεφέλωμα του Καρκίνου. Εκ πρώτης όψεως τα πράγματα εδώ μοιάζουν ήρεμα, παντού υπάρχουν νέφη αερίων και σκόνη. Όμως το νέφος αερίων και η σκόνη είναι ότι απέμεινε από μια τεράστια έκρηξη ενός αστέρα μεγάλης μάζας.
Στο κέντρο αυτού του νεφελώματος ζει ένα παλλόμενο άστρο, ένα πάλσαρ. Αυτός ο αστέρας νετρονίων/πάλσαρ σχηματίστηκε από βαρυτική κατάρρευση, μετά από μια έκρηξη υπερκαινοφανούς τύπου (supernova).
Η βαρύτητα συμπίεσε τον πυρήνα του άστρου σε διάμετρο μόλις 20 χιλιομέτρων. Όμως ένα πάλσαρ είναι απίστευτα πυκνό! Ένα κεφάλι καρφίτσας από αυτό ζυγίζει εκατομμύρια τόνους.
Καθώς το άστρο συρρικνωνόταν άρχισε να περιστρέφεται πιο γρήγορα. Έτσι δύο δέσμες φωτός, ενέργειας και ακτινοβολίας περιστρέφονται 30 φορές το δευτερόλεπτο τροφοδοτώντας το τεράστιο νέφος με ενέργεια. Εδώ υπάρχει περισσότερη ακτινοβολία από ότι στον Ήλιο.
Η ακριβής φύση της υπέρπυκνης ύλης δεν είναι ακόμα γνωστή. Για τον αστέρα νετρονίων υπάρχουν κάποιες θεωρίες που λένε ότι θα μπορούσε να υπάρχει εκεί ένα υπερρευστό μίγμα νετρονίων με λίγα πρωτόνια και ηλεκτρόνια. Ή ότι ίσως περιλαμβάνει στοιχειώδη σωματίδια υψηλής ενέργειας, ή τη λεγόμενη ύλη κουάρκ.
Αν ταξιδεύαμε στο σύμπαν θα συναντούσαμε ένα απίστευτα μαύρο ουράνιο σώμα που θα επισκίαζε ακόμα και τα άστρα από πίσω του.
Βασικά δεν θα το βλέπαμε ακριβώς, αλλά όταν το αντιλαμβανόμασταν θα ήταν ήδη πολύ αργά, διότι ήδη θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με τον αφανισμό.
Αν λοιπόν, κρατάγαμε την σωστή απόσταση, στην ουσία θα βλέπαμε τα απομεινάρια ενός γιγάντιου άστρου, μια Μαύρη Τρύπα.
Όμως αυτό το γιγάντιο άστρο αντί να συσταλεί και να γίνει λευκός νάνος ή πάλσαρ, συρρικνώθηκε ακόμα περισσότερο, μέχρι που έγινε τόσο μικρό που έχει διάμετρο μερικά χιλιόμετρα, αλλά πολύ πιο πυκνό από ένα πάλσαρ και αδύνατον να του αντισταθείς. Αν πλησιάσουμε πολύ κοντά, δεν υπάρχει γυρισμός.
Η βαρύτητα της Μαύρης Τρύπας είναι τόσο ισχυρή που δε διαφεύγει ούτε το φως.
Αν βλέπαμε έναν αστεροειδή να πλησιάζει κοντά θα απορροφούταν και η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν θα ήξερε που πήγε. Εκεί μέσα δεν υπάρχει ύλη όπως την ξέρουμε, δεν υπάρχει χρόνος, ούτε χώρος και οι νόμοι της φύσης δεν ισχύουν.
Όπως αυτό το ζωντανό άστρο που εξαφανίζεται μέσα σε μια αόρατη μαύρη τρύπα. Κανείς δεν ξέρει που πάει όλη αυτή η ύλη ή τι υπάρχει εκεί μέσα!
Αυτά είναι τα όρια της ανθρώπινης κατανόησης. Μπορεί να υπάρχουν εκατομμύρια μαύρες τρύπες στον γαλαξία μας, ίσως περισσότερες από όλα τα άστρα στον ουρανό.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ζούμε μέσα σε μια τεράστια μαύρη τρύπα. Ίσως το σύμπαν μπορεί να βρίσκεται μέσα σε ένα άλλο σύμπαν. Αν το σκεφτούμε πολύ το μυαλό ζαλίζεται. Το μόνο σίγουρο είναι ότι γαλαξίας μας είναι πολύ πιο σύνθετος από ότι φανταζόμασταν.
Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε (μάλλον δεν τον βλέπουμε γιατί δεν φαίνεται καν) το μέγεθος του Ήλιου μας συγκριτικά με άλλα αστέρια.
Ο Αντάρες (επίσης ονομάζεται και Alpha Scorpii ) βρίσκεται περίπου 550 έτη φωτός από την Γη, και είναι το φωτεινότερο αστέρι στον αστερισμό του Σκορπιού και ένα από τα φωτεινότερα αστέρια σε όλο τον νυχτερινό ουρανό.
Ο Αντάρης οδεύει προς το τέλος της ζωή του και αυτή την περίοδο βρίσκεται στο στάδιο όπου τα εξωτερικά του στρώματα έχουν επεκταθεί, είναι δηλαδή ένας κόκκινος υπεργίγαντας. Από εκεί και πέρα υπάρχουν δύο σενάρια για την μοίρα του Αντάρη. Είτε θα μετατραπεί σε Αστέρα Νετρονίων (Πάλσαρ), είτε σε μια μαύρη τρύπα. Πάντως το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι λόγω της ακραίας μάζας του μετά την έκρηξη supernova θα συνεχίσει να καταρρέει μέσα σε μια μαύρη τρύπα. Για να μάθετε περισσότερα για τον Αντάρη πατήστε ΕΔΩ.
Αυτή είναι πραγματικά μια δύσκολη ερώτηση, για την οποία δεν βρήκα μια απλή απάντηση. Εμείς εδώ στη Γη για να επιβεβαιώσουμε ότι ένα αστέρι πέθανε και μετατράπηκε σε νεφέλωμα, πάλσαρ ή μαύρη τρύπα θα πρέπει πρώτα να το δούμε και το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι όχι μονο δεν ξέρεις που να πρωτοψάξεις, αλλά κάποια αστέρια δεν μπορούμε καν να τα δούμε (ακόμα).
Στην ιστορία έχουν καταγραφεί απο αστρονόμους παρατηρήσεις, που σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι μάλλον επρόκειτο για supernova, κάποιες από τι οποίες φαινόντουσαν και με γυμνό μάτι.
Όσον αφορά τα όρια του δικού μας Γαλαξία και μόνο, οι αστρονόμοι εκτιμούν (πάντα σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν) ότι τουλάχιστον μια φορά το χρόνο ένα αστέρι μετατρέπεται σε πλανητικό νεφέλωμα και περίπου κάθε 100 χρόνια γίνεται τουλάχιστον μια έκρηξη supernova.
Ωστόσο κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι στο ορατό Σύμπαν (ορατό είναι μέχρι εκεί που βλέπουν τα τηλεσκόπια μας), πεθαίνουν και γεννιούνταν αστέρια καθημερινά!
Τελικά, φαίνεται ότι όσα περισσότερα ανακαλύπτουμε τόσα πιο λίγα ξέρουμε.
Με τους συμπαντικούς μου χαιρετισμούς,
Αλεξάνδρα Μαξούρα
Πηγές: NASA, National Geographic
Το myscience.gr είναι ένα ειδησεογραφικό portal που καλύπτει με σαφήνεια και πληρότητα θέματα από κάθε επιστημονικό κλάδο και διοχετεύει τις πληροφορίες αυτές στο κοινό.
Στο myscience είναι συγκεντρωμένα άρθρα σχετικά με την πληροφορική, την τεχνολογία, το περιβάλλον, τις ΑΠΕ, το διάστημα, πλαισιωμένα από ένα φιλικό περιβάλλον, έτσι ώστε να απολαμβάνετε την ενημέρωσή σας τόσο από τον υπολογιστή σας όσο και από το κινητό ή το tablet σας.
Η ενημέρωση παρέχεται χωρίς κανένα κόστος. Εάν έχετε απορίες, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
Η ομάδα του MyScience.gr!
