Ο αντίζηλος του Άρη οδεύει προς το τέλος του

Ο αντίζηλος του πλανήτη Άρη ή αλλιώς Αντάρης (Αντί-Άρης) είναι ένας υπεργίγαντας κόκκινος αστέρας πολύ μεγαλύτερης μάζας από αυτή του Ήλιου, με πιο γρήγορο κύκλο ζωής  από τον μέσο όρο. Αυτό συμβαίνει διότι η προκύπτουσα βαρύτητα συμπιέζει τον πυρήνα του δημιουργώντας μεγαλύτερες πιέσεις με αποτέλεσμα ο ρυθμός σύντηξης του να είναι ταχύτερος.
Όμως, πριν δούμε τι σημαίνουν όλα αυτά ας το πάρουμε απο την αρχή... 

Τοποθεσία του Αντάρη

Ο Αντάρες (επίσης ονομάζεται και Alpha Scorpii ) βρίσκεται περίπου 550 έτη φωτός από την Γη, ενώ είναι το φωτεινότερο αστέρι στον αστερισμό του Σκορπιού και ένα από τα φωτεινότερα αστέρια σε όλο τον νυχτερινό ουρανό.

Αξίζει να  επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://stars.chromeexperiments.com/ , είναι ένας τρισδιάστατος χάρτης του γειτονικού μας  σύμπαντος. Μπορείτε να περιηγηθείτε και να εξερευνήσετε τα αστέρια, ενώ με λίγο έρευνα θα βρείτε και τον Αντάρη.   

Ο Αντάρης στην αρχαιότητα

Οι αρχαίοι αστρονόμοι τον ονόμασαν Αντάρη (Αντί-Άρης: αντικαταστάτης του Άρη ή αντίζηλος του Άρη), πιθανών επειδή σκέφτηκαν ότι το κοκκινωπό αστέρι φαινόταν παρόμοιο με τον κόκκινο πλανήτη Άρη.

Η φωτεινή του εμφάνιση τράβηξε την προσοχή πολλών αρχαίων πολιτισμών. Για παράδειγμα στην Περσία (3.000 π.Χ.), ονομάστηκε ένα από τα τέσσερα βασιλικά αστέρια του ουρανού, ενώ στην Αίγυπτο ο Αντάρης ήταν σύμβολο της θεάς Selkit (ή Selket) που συχνά αναφέρεται και ως θεά του Σκορπιού.

Γιατί ο Αντάρης είναι κόκκινος και τι θα γίνει στο μέλλον;

Ο Αντάρης οδεύει προς το τέλος της ζωή του και αυτή την περίοδο βρίσκεται στο στάδιο όπου τα εξωτερικά του στρώματα έχουν επεκταθεί, είναι δηλαδή ένας κόκκινος υπεργίγαντας (Red Supergiant, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα). Παράγει πολύ μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας, αλλά μόνο την ίδια ποσότητα ενέργειας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι πιο δροσερός  και να εκπέμπει αυτό το κόκκινο χρώμα. Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε το άρθρο «Τι γίνεται όταν σβήνουν τα άστρα;»

Η διαφορά σε αυτό το σημείο μεταξύ ενός υπεργίγαντα και ενός αστεριού είναι ότι ένας υπεργίγαντας έχει τα «προσόντα» που απαιτούνται για τη σύντηξη άνθρακα σε σίδηρο. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία σύντηξης παίρνει ενέργεια αντί να παράγει. Έτσι, καθώς η ενέργεια χάνεται, το αστέρι δεν έχει πλέον ισορροπία μεταξύ πίεσης και βαρύτητας. Ως αποτέλεσμα, η βαρύτητα κερδίζει και ο πυρήνας καταρρέει σε μια βίαιη έκρηξη που ονομάζεται supernova.

Από εκεί και πέρα υπάρχουν δύο σενάρια για την μοίρα του Αντάρη. Είτε θα μετατραπεί σε Αστέρα Νετρονίων (Πάλσαρ), είτε σε μια μαύρη τρύπα.

Πάντως το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι λόγω της ακραίας μάζας του μετά την έκρηξη supernova θα συνεχίσει να καταρρέει μέσα σε μια μαύρη τρύπα.

Ο Αντάρης σχεδόν σίγουρα θα εκραγεί ως supernova στο μέλλον*, ενώ για μερικούς μήνες η supernova του Αντάρη θα είναι τόσο φωτεινή όσο η πανσέληνος και θα είναι ορατή κατά τη διάρκεια της ημέρας.

* στα επόμενα 10.000 - 1.000.000 χρόνια

Η Γη θα είναι ασφαλής;

Η επιστημονική βιβλιογραφία αναφέρει 50 έως 100 έτη φωτός ως την πλησιέστερη ασφαλή απόσταση μεταξύ της Γης και μιας supernova. Στην γνωστή ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχει καταγραφεί κάποια έκρηξη supernova που να έλαβε χώρα σε αυτή τη στενή απόσταση. Η πιο πρόσφατη supernova που ήταν ορατή στο μάτι ήταν η Supernova 1987A, το 1987. Ήταν περίπου 168.000 έτη φωτός μακριά.

Πριν από αυτήν, η τελευταία supernova ορατή στο μάτι τεκμηριώνεται από τον Johannes Kepler το 1604,  περίπου 20.000 έτη φωτός από την Γη. Έλαμπε πιο έντονα από οποιοδήποτε αστέρι στον νυχτερινό ουρανό, ενώ ήταν ορατή ακόμα και στο φως της ημέρας!

--------

Οι αρχαίοι Έλληνες τον Αντί-Άρη τον αποκαλούσαν και καρδιά του Σκορπιού, τον οποίο για πάντα θα προσπαθεί να αποφύγει ο Ωρίωνας ή μήπως το «για πάντα» είναι σχετικό;  

Με τους συμπαντικούς μου χαιρετισμούς,

Αλεξάνδρα Μαξούρα