Σύμφωνα με νέα έρευνα, η πολιτική ορθότητα μπορεί να οδηγήσει σε γνωστική εξάντληση

Η πολιτική ορθότητα στο χώρο εργασίας είναι ένα σημαντικό και ταυτόχρονα αμφιλεγόμενο θέμα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά παραδόξως λίγη έρευνα έχει εξετάσει τις συνέπειες της αυτολογοκρισίας με σκοπό την αποφυγή της περιθωριοποίησης ή της προσβολής των άλλων. 

Σύμφωνα με τα νέα ευρήματα της έρευνας Walking on eggshells: A self-control perspective on workplace political correctness που δημοσιεύθηκαν στο Journal of Applied Psychology, οι άνθρωποι παρακινούνται να είναι πολιτικά ορθοί από μια αίσθηση καλοσύνης και εκτίμησης για τους συναδέλφους τους, αλλά το να είναι πολιτικά ορθοί μπορεί να οδηγήσει σε ψυχική κόπωση. Πιο συγκεκριμένα από την περίληψη της έρευνας διαβάζουμε το εξής «Το να είσαι πολιτικά ορθός συνεπάγεται πρώτων την κατανόηση ότι οι λέξεις και οι πράξεις μπορούν να επηρεάσουν τους άλλους και δεύτερον την προθυμία το άτομο να τροποποιεί ή να καταστέλλει αυτές τις λέξεις ή πράξεις ώστε να είναι ευαίσθητος και ανεκτικός προς τους άλλους. Στην εργασία, η πολιτική ορθότητα μπορεί να εκδηλωθεί ως αποχή από το να μοιράζεται το άτομο ένα ριψοκίνδυνο αστείο με την ανησυχία ότι μπορεί να πληγώσει τα συναισθήματα των άλλων, να αλλάζει τις λέξεις ώστε να είναι ουδέτερες ως προς το φύλο, να καταπιέζει να πει κάτι που μπορεί να θεωρηθεί αγενές ή να αποφεύγει εντελώς αμφιλεγόμενα θέματα...»

Αυτή η νέα έρευνα αντιπροσωπεύει μια από τις πρώτες προσπάθειες συστηματικής διερεύνησης του θέματος.

Οι συγγραφείς της μελέτης Joel Koopman και οι συνεργάτες του εξηγούν σχετικά έρευνά τους:  

«Το ενδιαφέρον μας για αυτό το θέμα προήλθε από το γεγονός ότι ο σύγχρονος χώρος εργασίας έχει γίνει αρκετά διαφορετικός τόσο με παρατηρήσιμο όσο και με μη παρατηρήσιμο τρόπο. Αυτό είναι σημαντικό και κάτι που πρέπει να γιορτάσουμε, καθώς η αυξανόμενη ποικιλομορφία έρχεται με πολλά οφέλη για τα άτομα, τους οργανισμούς και την κοινωνία. Αλλά την ίδια στιγμή, αυτή η αυξανόμενη ποικιλομορφία μπορεί να δημιουργήσει προκλήσεις στους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, καθώς είναι σημαντικό να αποδεχόμαστε και να σεβόμαστε την διαφορετικότητα των άλλων και να κατανοούμε τις διαφορές απόψεων και κουλτούρας. Και πέρα από τις επικοινωνιακές προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν από τη διαφορετικότητα, υπάρχει ένας αριθμός αλληλεπιδράσεων που οι εργαζόμενοι εμπλέκονται κατά τη διάρκεια μιας εργάσιμης ημέρας όπως η παροχή κριτικής ανατροφοδότησης ή η εποικοδομητική διαφωνία που σχετίζεται με την απόδοση.»

«Όλοι αυτοί οι τύποι συνομιλίων μπορεί να απαιτούν αυτό που ονομάζουμε πολιτική ορθότητα στο χώρο εργασίας, η οποίο αντανακλά ένα επίπεδο ευαισθησίας ή ανοχής προς τους άλλους και μια προθυμία να τροποποιούμε ή  να καταπιέζουμε είτε λέξεις, είτε πράξεις. Για τους παραπάνω λόγους, φαίνεται ότι οι εργαζόμενοι θα πρέπει να  ενθαρρύνονται να είναι πολιτικά ορθοί.»

«Ωστόσο οι δικές μας εμπειρίες, σε συνδυασμό με πολλές από τις προηγούμενες έρευνες μας σε σχετικά θέματα, μας οδήγησαν να υποψιαστούμε ότι τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Συγκεκριμένα, πολλές από τις συμπεριφορές που εμπλέκονται στο να είσαι πολιτικά ορθός (π.χ. Παρακολούθηση καταστάσεων για να αξιολογήσεις αν κάτι μπορεί να είναι προσβλητικό, ευθυγράμμιση με τις κανονιστικές προσδοκίες και καταστολή ορισμένων λέξεων ή συμπεριφορών) μπορεί να απαιτούν αυτοέλεγχο, ο οποίος μπορεί να εξαντλητικός. Αυτό έχει κάποιες ανησυχητικές επιπτώσεις, καθώς η εξάντληση είναι πιθανό να επηρεάσει το πόσο καλά αλληλεπιδρούν οι εργαζόμενοι με τους συζύγους τους στο σπίτι».

Η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε μια σειρά μελετών για να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ της πολιτικής ορθότητας και της εξάντλησης των γνωστικών πόρων.

Στην πρώτη μελέτη συμμετείχαν 96 συμμετέχοντες οι οποίοι ήταν οι υπάλληλοι και το διοικητικό προσωπικό από δύο πανεπιστήμια, μαζί με τους συντρόφους/συζύγους τους. Οι εργαζόμενοι συμπλήρωναν κάποια ψυχομετρικά τεστ (ερωτηματολόγια) στην αρχή της εργάσιμης ημέρας, στο τέλος της εργάσιμης ημέρας και το βράδυ, κάθε μέρα για τρεις εβδομάδες. Οι σύζυγοι των εργαζομένων συμπλήρωναν κάποια ψυχομετρικά τεστ κάθε βράδυ. Οι εργαζόμενοι που στην αρχή της εργάσιμης ημέρας ήταν προσανατολισμένοι σε σκέψεις όπως «Ανησυχώ για τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των συναδέλφων μου» ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ότι ήταν πολιτικά ορθοί στο τέλος της εργάσιμης ημέρας, όπως για παράδειγμα «Σήμερα στην δουλειά, λογόκρινα των εαυτό μου κατά την αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους μου». 

Η πολιτική ορθότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας, με τη σειρά της, συνδέθηκε με μεγαλύτερη εξάντληση των γνωστικών πόρων το βράδυ «Αισθάνομαι στραγγισμένος αυτή τη στιγμή», και οι εργαζόμενοι με τα υψηλότερα επίπεδα εξάντλησης των γνωστικών πόρων ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ότι ήταν θυμωμένοι στο σπίτι τους.

Στις δύο επόμενες μελέτες, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την ηλεκτρονική πλατφόρμα Prolific, μέσω της οποίας συμμετείχαν στην έρευνα 447 συμμετέχοντες οι οποίοι ήταν εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης. Χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες και σε κάθε ομάδα ζητήθηκε να γράψουν μια πρόσφατη συνομιλία που είχαν με έναν συνάδελφο. Στην πρώτη ομάδα τους ζητήθηκε να γράψουν για μια συνομιλία κατά την οποία «Λογοκρίνατε τον εαυτό σας και νιώσατε την ανάγκη να επιλέξετε προσεκτικά τις λέξεις σας» και στην ομάδα ελέγχου ζητήθηκε να γράψουν για μια συνομιλία κατά την οποία «Με άλλον τρόπο (εκτός της πολιτικής ορθότητας) προσπαθήσατε την αποφυγή προσβολής».

Τα αποτελέσματα από τις δύο έρευνες έδειξαν ότι οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης που ανέφεραν μεγαλύτερη γνωστική εξάντληση γνωστικών πόρων ήταν αυτοί που είχαν εμπλακεί σε μια συνομιλία κατά την οποία ήταν πολιτικά ορθοί σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.

Στην συνέχεια ο Koopman και οι συνεργάτες του διεξήγαγαν μια παρόμοια μελέτη με προπτυχιακούς φοιτητές από ένα μεγάλο πανεπιστήμιο, στην οποία ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να γράψουν ένα σύντομο email προς έναν πλασματικό φοιτητή εξηγώντας την προσωπική τους θέση σχετικά με μια αμφιλεγόμενη κατάσταση στην πανεπιστημιούπολή τους. Οι φοιτητές χωρίστηκαν τυχαία σε μία από τις εξής τέσσερις ομάδες: α) έλαβαν οδηγίες να είναι πολιτικά ορθοί, β) έλαβαν οδηγίες να μην είναι πολιτικά ορθοί, γ) έλαβαν οδηγίες να είναι ευγενικοί και δ) δεν έλαβαν πρόσθετες οδηγίες. Μετά από την συγγραφή του email οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν μια δοκιμασία Stroop (είναι μια δοκιμασία μέτρησης της εξάντλησης των γνωστικών πόρων). Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι φοιτητές στην ομάδα της πολιτικής ορθότητας έτειναν να έχουν υψηλότερους χρόνους αντίδρασης στη δοκιμασία Stroop, υποδεικνύοντας υψηλότερα επίπεδα εξάντλησης των γνωστικών πόρων.

Για την τελική τους μελέτη, μέσω του Prolific συμμετείχαν 201 υπάλληλοι πλήρους απασχόλησης και τους ζητήθηκε να διαβάσουν ένα σύντομο κείμενο. Οι μισοί συμμετέχοντες διάβασαν ένα κείμενο που περιέγραφε πως οι κοινότητες ενώθηκαν μετά τον τυφώνα Ida, ενώ οι άλλοι μισοί διάβασαν ένα κείμενο που περιέγραφε τη σημασία της αποταμίευσης για τη συνταξιοδότηση. Στη συνέχεια όλοι οι συμμετέχοντες έγραψαν ένα email προς ένα πλασματικό ιδιοκτήτη επιχείρησης που σκεφτόταν να εφαρμόσει εντολή εμβολιασμού στους υπαλλήλους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν διαβάσει για το πως οι κοινότητες ενώθηκαν ήταν πιο πιθανό να είναι πολιτικά ορθοί στο email που έγραψαν. 

Κλείνοντας οι ερευνητές τόνισαν ότι «Πρώτον και κύριον, σίγουρα δεν λέμε ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι πολιτικά ορθοί όταν αλληλεπιδρούν με τους συναδέλφους τους. Τα ευρήματα, μας έδειξαν σταθερά ότι οι εργαζόμενοι επιλέγουν την πολιτική ορθότητα στην εργασία τους επειδή νοιάζονται για τον συνάδελφο με τον οποίο αλληλεπιδρούν. Ως εκ τούτου, ένα βασικό στοιχείο της δουλειάς μας είναι ότι η πολιτική ορθότητα προέρχεται από την επιθυμία μας να αποδεχτούμε και να σεβαστούμε την διαφορετικότητα και να είμαστε ευγενικοί.»

«Αλλά αυτό που είναι σημαντικό τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τους διευθυντές είναι ότι το να είσαι πολιτικά ορθός δεν είναι ανέξοδο. Αντίθετα, το να είσαι πολιτικά ορθός μπορεί να είναι εξουθενωτικό και ως αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι μπορεί να είναι ιδιαίτερα κουρασμένοι στο τέλος της ημέρας. Οι εργαζόμενοι που το κάνουν αυτό, πρέπει να γνωρίζουν πώς τους κάνει να νιώθουν και να προσπαθήσουν να αποφεύγουν τις αρνητικές συμπεριφορές στο σπίτι τους. Οι διευθυντές επίσης πρέπει να κατανοήσουν αυτό το πιθανό κόστος, καθώς υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να μετριαστεί η εξάντληση που μπορεί να αισθάνονται οι εργαζόμενοι από το να είναι πολιτικά ορθοί». 

Ωστόσο η μελέτη, όπως και όλες οι έρευνες, περιλαμβάνει ορισμένους περιορισμούς. Για παράδειγμα, δεν είναι ακόμα σαφές ποιοι παράγοντες μετριάζουν τη σχέση μεταξύ πολιτικής ορθότητας και της εξάντλησης των γνωστικών πόρων. 

Οι ερευνητές δήλωσαν «Η δική μας έρευνα είναι απλώς ένα πρώτο βήμα προς της καλύτερη κατανόηση τόσο των αιτιών όσο και των συνεπειών του να είμαστε πολιτικά ορθοί. Η έρευνά, μας δείχνει ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες και ελπίζουμε να τονώσει τις προσπάθειες για να βρεθούν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορούν να μετριαστούν αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις. Όσον αφορά συγκεκριμένα για την πολιτική ορθότητα, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για την καλύτερη κατανόηση αυτών των πιθανών επιλογών μετριασμού. Ωστόσο, όσον αφορά τον αυτοέλεγχο γενικότερα, υπάρχει έρευνα που υποδηλώνει ότι οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας, καθώς και η εστίαση στις θετικές επιπτώσεις της συμπεριφοράς κάποιου προς τους άλλους, θα μπορούσαν να μειώσουν ορισμένες από αυτές τις επιπτώσεις».

Πηγές:

Koopman, J., Lanaj, K., Lee, Y. E., Alterman, V., Bradley, C., & Stoverink, A. C. (2022). Walking on eggshells: A self-control perspective on workplace political correctness. Journal of Applied Psychology. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/apl0001025 

Dolan, E. W. (2022, July 17). Political correctness can lead to cognitive exhaustion, according to new research. PsyPost. Retrieved July 20, 2022, from https://www.psypost.org/2022/07/political-correctness-can-lead-to-cognit...