Μια φορά και έναν καιρό ήταν ο Πλούτωνας...

Θυμάστε ποια ήταν η αιτία του Τρωικού πολέμου; Σίγουρα θυμάστε, φυσικά η αρπαγή της Ωραίας Ελένης. Αλλά γιατί ο Πάρις άρπαξε την ωραία Ελένη, το θυμάστε; Θα σας το θυμίσω ευθύς αμέσως.

Ο Πηλέας, ο βασιλιάς των Μυρμιδόνων, είχε παντρευτεί τη Θέτιδα, την κόρη του Θεού Ποσειδώνα. Στο γάμο, λοιπόν, ήταν καλεσμένοι όλοι οι θεοί και οι θεές της εποχής. Όλοι εκτός από την Έριδα, τη θεά της φιλονικίας. Ο Πηλέας δεν την κάλεσε γιατί φοβήθηκε ότι η Έριδα θα προκαλέσει κάποια φιλονικία και θα χαλάσει την διάθεση των καλεσμένων.

Όμως η Έριδα, φυσικά εκδικήθηκε και πάνω σε ένα ωραίο χρυσό μήλο έγραψε "Η ομορφότερη ας το πάρει". Και κάποια στιγμή που κανείς δεν την έβλεπε έριξε το μήλο πάνω στο τραπέζι που έτρωγαν οι θεοί.

Την συνέχεια την φαντάζεστε. Επικράτησε πανικός. Στο τέλος έμειναν μόνο τρεις θέες να διεκδικούν το μήλο. Η Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη όπου πήγαν στο Δία να τους πει, ποια πρέπει να πάρει το μήλο.

Φυσικά ο Δίας, έπαθε πονοκέφαλο διότι ήξερε ότι σε όποια και να έδινε το μήλο θα είχε προβλήματα. Οπότε καθώς με την θεϊκή ματιά του μπορούσε να δει πολύ μακριά, είδε τον Πάρη να κάθεται αμέριμνος στο βουνό Ίδη.  Είπε, λοιπόν, στις θεές ότι μόνο ο Πάρις μπορεί να απαντήσει.

 

Οι θέες, έτρεξαν μέχρι εκεί και η κάθε μία έταζε στον Πάρη, πλούτη, δόξα, σοφία και ένα σωρό πράγματα, ώστε ο Πάρις να την επιλέξει ως την ομορφότερη. Τελικά μόνο η Αφροδίτη του έταξε ότι θα τον παντρέψει με την ωραιότερη θνητή γυναίκα του κόσμου... την Ωραία Ελένη. Την συνέχεια την ξέρετε.

Και να μου χιλιάδες χρόνια μετά η Έρις - αυτή τη φορά με την μορφή πλανήτη - φέρνει πάλι την διχόνοια. Και σαν να μην έφτανε αυτό, καταφέρνει να '"υποβιβάσει"  τον πλανήτη Πλούτωνα σε νανο-πλανήτη.

 

Να όμως πως ξεκίνησαν  τα πράγματα

Μια φορά και έναν καιρό οι άνθρωποι ανακάλυψαν τον Πλούτωνα. Ήταν περίπου το 1930 όταν ο νεαρός αστρονόμος Κλάιντ Τόμπο μετά από εξαντλητική μελέτη και παρατήρηση αμέτρητων φωτογραφιών του έναστρου ουρανού, έγραψε τον επίλογο των Πλανητών με την ανακάλυψη του Πλούτωνα. Πολύ χάρηκαν τότε οι άνθρωποι, μιας και ο Πλούτωνας ήταν μέχρι τότε ο πιο απομακρυσμένος πλανήτης στο Ηλιακό Σύστημα, σχεδόν αγγίζει τη Ζώνη του Κόιπερ, στα όρια δηλαδή του Ηλιακού Συστήματος. Δηλαδή, ο Πλούτωνας -τι ειρωνεία σε σχέση με την ελληνική μυθολογία- είναι σαν να λέμε με το ένα πόδι μέσα στο Ηλιακό Σύστημα και το άλλο έξω.

Κλάιντ Τόμπο - πηγή φωτογραφίας Wikipedia

Αυτό, βέβαια συμβαίνει διότι η έκκεντρη τροχιά του Ποσειδώνα, τον φέρνει κάθε τόσο στο εσωτερικό της τροχιάς του, πράγμα που σημαίνει ότι είναι σαν να μπαίνω-βγαίνει στα όρια του Ηλιακού Συστήματος. Όμως, τα προβλήματα με τον Πλούτωνα άρχισαν αμέσως. Καταρχήν, είναι μικρός - συγκεκριμένα πιο μικρός και από την Σελήνη. Οπότε, πολλοί ήταν εκείνοι που εξαρχής τον θεωρούσαν "ξένο".

Πηγή Φωτογραφίας: NASA

Και σαν να μην έφτανε αυτό, το 1978 ανακαλύφθηκε ο δορυφόρος του Πλούτωνα, ο Χάροντας. Ο οποίος έχει ασυνήθιστα μεγάλο μέγεθος σε σχέση με τον Πλούτωνα - σχεδόν το 1/2 του πλανήτη, ενώ η μεταξύ τους απόσταση είναι μόλις 20.000 χλμ. Τότε πάλι ξεκίνησαν οι θεωρίες και οι επιστημονικές διαμάχες για το τι είναι τελικά ο Πλούτωνας. Τότε κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι Πλούτων-Χάρων, αποτελούν ένα ενιαίο σύστημα διπλού αστεροειδούς.

Πλούτωνας & Χάροντας - Πηγή Φωτογραφίας: NASA

Για την σύνθεση του παγωμένου Πλούτωνα, δεν γνωρίζουμε και πολλά. Αλλά υποθέτουμε ότι αποτελείται από παγωμένο νερό και βράχια. Όταν ο Πλούτωνας βρίσκεται στο περιήλιο - το σημείο της τροχιάς του, που τον φέρνει πιο κοντά στον Ήλιο - περιβάλλεται από ατμόσφαιρα, την οποία χάνει όταν απομακρύνεται στο σκοτεινό και ψυχρό Διάστημα - συγκεκριμένα αυτό θα συμβεί το 2020.

Πράγμα που σημαίνει ότι το 2020 ο Πλούτωνας θα μπει πάλι στο απόμακρο Διάστημα και τα περιθώρια μελέτης στενεύουν. Πάντως η διαστημική αποστολή της NASA "New Horizon" θα είναι το πρώτο διαστημόπλοιο με σκοπό την επίσκεψη στον Πλούτωνα και την ζώνη Kuiper. Το ταξίδι του διαστημόπλοιου άρχισε τον Ιανουάριο του 2006 και θα φθάσει στον Πλούτωνα το 2015.

 

Να λοιπόν, λίγα πράγματα για τον Πλούτωνα

Απόσταση από τον Ήλιο: 5.900.000.000 χλμ. / Γη: 149.597.900 χλμ.

Περιφορά γύρω από τον Ήλιο: 247,7 έτη / Γη: 365,25 ημέρες

Περιστροφή γύρω από τον άξονα του: 6 ημέρες, 9 ώρες, 17 λεπτά / Γη: 23 ώρες, 56 λεπτά, 22,7 δευτερόλεπτα

Πυκνότητα σε σχέση με το νερό: 2,06 / Γη: 5,52

Θερμοκρασία επιφάνειας: -230ο C / Γη: 22ο C

 

Η συνέχεια...

Φυσικά μέχρι τότε, είχαν ανακαλυφθεί και άλλοι νανο-Πλανήτες (νανο-Πλανήτες σήμερα, τότε δεν είχαν κατηγοριοποιηθεί ακόμη). Ο πιο γνωστός νανο-Πλανήτης ήταν τότε η Δήμητρα (επίσημη ονομασία 1 Δήμητρα), ο οποίος ανακαλύφθηκε τυχαία την Πρωτοχρονιά του 1801 από τον Τζουζέπε Πιάτζι, στο αστεροσκοπείο του Παλέρμο στη Σικελία.

Στην αρχή νόμιζε ότι ήταν άστρο, μετά κομήτης και τελικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι ένας μικρός Πλανήτης. Μέχρι και σήμερα η Δήμητρα, είναι ο μικρότερος νανο-Πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος. Μέχρι τότε και για πολλά χρόνια μετά, δεν υπήρχε ένα ξεκάθαρο σύστημα κατηγοριοποίησης των Πλανητών, αστεροειδών κ.ο.κ. Για παράδειγμα η Δήμητρα είναι κάτι μεταξύ πλανήτη και αστεροειδή, ενώ δεν είναι τίποτε από τα δύο.

Έτσι, λοιπόν, ο Πλούτωνας πορευόταν ως Πλανήτης (άλλωστε μέχρι πολύ πρόσφατα έτσι διδασκόταν στα σχολεία) και άλλα ουράνια σώματα σαν την Δήμητρα ήταν στους περισσότερους ανθρώπους άγνωστα και χωρίς επίσημη ταυτότητα. Και ξαφνικά το 2003, πέφτει στο επιστημονικό τραπέζι το μήλο της Έριδος.  Ήταν τότε που κατά την διάρκεια μιας έρευνας του εξωτερικού μέρους του Ηλιακού Συστήματος, ανακαλύφθηκε ο 2003 UB313. 

Η ανακάλυψη επιβεβαιώθηκε τον Ιανουάριο του 2005 και υποβλήθηκε ως ο 10ος πιθανός πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος, δεδομένου ότι ήταν το πρώτο αντικείμενο στη Ζώνη Κόιπερ με μέγεθος μεγαλύτερο του Πλούτωνα. Αρχικά ο 2003 UB313 είχε το παρατσούκλι "Ζήνα" από την τηλεοπτική σειρά, όμως η Έριδα παραμόνευε...

Έτσι λοιπόν το 2006, και ενώ ακόμη η ταυτότητα του 2003 UB313 είναι υπό συζήτηση, ξεκινάνε οι διαμάχες για την αποσαφήνιση του ορισμού "Πλανήτης". Αποφάσισαν, λοιπόν, ότι πλανήτης θα λέγεται κάθε αντικείμενο (ή ουράνιο σώμα) το οποίο θα έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Και τότε ήταν η στιγμή που ξαφνικά ο Πλούτωνας βρέθηκε να μην πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές.

Τότε, λοιπόν, πολλοί επιστήμονες  αντέδρασαν  με την καθαίρεση του Πλούτωνα και μια ακόμη διαμάχη ξεκίνησε, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι οι ρομαντικοί τύποι που ακόμη και σήμερα αποκαλούν τον Πλούτωνα πλανήτη.  

Τελικά, πολύ σοφά ο 2003 UB313 ονομάστηκε Έρις, δηλαδή Έριδα. Και φυσικά δεν κρύβουν ότι εμπνεύστηκαν το όνομα, από την αρχαία Ελληνική Θεά της διχόνοιας και της σύγκρουσης, αφού μέχρι και σήμερα με αφορμή  την ανακάλυψη της Έριδος, παραμένει στο επίκεντρο η επιστημονική συζήτηση σχετικά με τον ορισμό του πλανήτη.

Η Έρις βρίσκεται πολύ-πολύ μακριά και η παρατήρηση του πλανήτη είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Χρειάζεται 557 γήινα έτη για μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον Ήλιο μας, ενώ η τροχιά της εκτείνεται πολύ πέρα από τη Ζώνη Κόιπερ. Και η ατμόσφαιρα της εξαφανίζεται όταν απομακρύνεται από τον Ήλιο. Η Διάρκεια της Ημέρας στον πλανήτη Έρις διαρκεί σχεδόν 1.079 γήινες ημέρες. 

Πηγή Φωτογραφίας: NASA

 Το μέγεθος της Έριδος έχει προσεγγιστεί βάσει του δορυφόρου της (Δυσμονία) και μάλιστα τελευταίες μετρήσεις έδειξαν ότι μάλλον είναι λίγο μικρότερη από τον Πλούτωνα.

Έρις & Δυσμονια -Πηγή Φωτογραφίας: NASA

Πάντως επίσημα ο Πλούτωνας, θεωρείται πλέον νανο-Πλανήτης μαζί με την Δήμητρα, την Έριδα, τον Μακεμάκε και τη Χαουμέια. Ενώ υποψήφιος νανο-Πλανήτης είναι  ο Χάροντας - ο δορυφόρος του Πλούτωνα - αφού πληροί όλες τις προδιαγραφές και ακολουθούν περίπου 14 υποψήφιοι νανο-Πλανήτες.

Όπως και να έχουν τα πράγματα, η δική μου γνώμη είναι ότι οι "ονομασίες' μικρή σημασία έχουν. Και σε τελική ανάλυση ποιοί είναι οι "άνθρωποι" μέσα στο σύμπαν όπου ονομάζουν, κατηγοριοποιούν και ταξινομούν; 
Προφανώς όλες αυτές οι ονομασίες είναι καθαρά για προσωπική μας χρήση.

Με τους συμπαντικούς μου χαιρετισμούς, 
Αλεξάνδρα Μαξούρα